تشيع در رى (از قرن دوم تا نهم)
نويسنده در اين مقاله گفتارهايى چند را براى فهم تطورات تشيع اماميه در رى (و البته طى چند سده نخست) تدوين نموده است که برخوردار از دو وجه بارز است. يک وجه آن در بازخوانى تاريخ تشيع طى سده هاى دوم تا نهم به طور فشرده است، اين وجه خود، دو لايه را دربر مى گيرد بدين معنا که کوشش نگارنده در يک لايه معطوف به يافتن عناصر پيوند دهنده فرهنگ تشيع نزد خواص و تعاملات ويژه فرهنگى و تعارضات ناشى از بالندگى تفکر شيعى و در نتيجه، باز پس گرفتن سکان هدايت مسلمين از ارباب فرق بوده است؛ و در لايه دوم، شرح رويدادهاى عام را ـ که بستر آن تعاملات خاص محسوب مى شوند ـ لازم شمرده است؛ و از همين رو، وجه اول را «بازخوانى» نام نهاده است.
اين وجه، تقريباً در آثار موجود، شناخته شده است و نگارنده پرهيز از تکرار مکررات را لازم ديده، از آوردن آن مطالب امتناع نموده است. و وجه دوم بحث، پيام فرهنگى است که شيعه اماميه توانست بر اثر چالش هايى که فرا روى خويش در عصر مورد نظر داشت، به تفهيم و انتقال آن بپردازد.
سخن نويسنده با اشاره به مفهوم تشيع در قرون نخستين آغاز شده، در سر راه خود ناگزير از شرح اوضاع رى پس از اسلام گرديده است. او اقامت حضرت عبدالعظيم عليه السلام در رى را نقطه عطف مهمى در تاريخ تشيع رى دانسته، آن را يکى از عوامل تطور اوضاع اجتماعى و فرهنگى شيعه اماميه در آن خطه به شمار مى آورد.
رى و رسالت فرهنگى و مبحث پيشروان، که منظور از آن، بازشناسى چهره هاى شاخصى از خطه رى است، از ديگر مباحث مقاله است. نتيجه گيرى خوبى که نويسنده در پايان مقاله آورده، ختام مسک زيبايى بر نوشتار است. از جمله خصوصيات اين مقاله، تعليقات پر بار و فهرست منابعى است که در پايان آن آورده شده است.
