تاريخ : 1391/02/24
کد مطلب: 251
اخلاق و آيين جدل در کتاب «نقض»

اخلاق و آيين جدل در کتاب «نقض»

مقاله حاضر، در پى گزارش و تحليل شيوه پاسخگويى عبد الجليل رازى به  مدّعيات نويسنده کتاب بعض فضائح الروافض است. پاسخ ‏هاى رازى و شيوه او يک‏دست و يکسان نيستند؛ برخى پاسخ ‏ها دقيق، سنجيده، تحليلى و اخلاقى اند و پاره ‏اى از آنها جدلى. با اين همه، کتاب رازى، فاقد ساختارى روشن است و نويسنده، عمدتاً در پى آن بوده است تا پا به پاى اشکالات کتاب بعض فضائح الروافض پيش برود و به اشکالات مندرج در آن پاسخ دهد. به  همين سبب، اين مقاله مى ‏کوشد تا شيوه پاسخگويى وى را استخراج و نمونه ‏هاى مختلفى از آن را که در سراسر کتاب پراکنده اند، طبقه ‏بندى کند. با اين رهيافت، نوشتار حاضر در شانزده محور، نکات کليدىِ شيوه عبد الجليل رازى را طبقه ‏بندى و تحليل کرده است. برخى از اين محورها عبارت اند از: مناقشه در پيشينه تشيّع مدّعى؛ اشاره به الزامات خاص تفکر اشعرى که مدّعى به آن وابسته است، امّا از آنها بى ‏خبر است يا بدان ‏ها پايبند نيست؛ حفظ حريم خاندان پيامبر صلى ‏الله ‏عليه ‏و‏آله در سراسر مناقشات، برخلاف مدّعى؛ به کارگيرى قياس ذوحدّين بر ضدّ حريف و به دام انداختن وى؛ آشکار کردن منطق يک بام و دو  هواى مدّعى؛ تفکيک بين حقّانيت شخص از رفتار پيروانش؛ نشان دادن اشکالات نامرتبط با مسائل اعتقادى؛ به کارگيرى منطق توضيح و تبيين مسائل و ابهام ‏زدايى؛ نشان دادن مغالطه همسويى؛ و به کارگيرى منطق کلوخ و سنگ.

کليدواژه ‏ها: اخلاق جدل، عبد الجليل رازى، نقض، بعض فضائح الروافض، مدّعى، ناقض.

 

*. دانشيار دانشگاه اديان و مذاهب.